معدن
فصل اول:کلیات. ح
خلاصه. 1
مقدمه. 3
1- كليات... 4
1-1- تاريخچه مختصري از ميكا 4
2-1- مشخصات ميكاها 4
1-2-1- مشخصات شيميايي ميكاها 5
1-1-2-1- ميكاهاي قليائي.. 5
2-1-2-1- ميكاهاي آهن و منيزيمدار 6
2-2-1- مشخصات فيزيكي و مكانيكي.. 6
3-1- بلورشناسي و كانيشناسي ميكاها 8
4-1- ساختمان مولكولي ميكاها 8
5-1- كانيهاي گروه ميكاها 8
1-5-1- ميكاهاي سفيد. 8
1-1-5-1- مسكويت (Muscovite) 8
2-1-5-1- ديگر كانيهاي گروه ميكاي سفيد. 9
2-5-1- ميكاهاي سياه 9
1-2-5-1- بيوتيت (Biotite) 10
2-2-5-1- ديگر كانيهاي گروه بيوتيت... 10
3-5-1- ميكاهاي قهوهاي.. 10
1-3-5-1- فلوگوپيت (Phologopite) 11
4-5-1- ميكاهاي بنفش.... 11
1-4-5-1- لپيدوليت (Lepidolite) 11
2-4-5-1- ديگر كانيهاي گروه ليپدوليت... 12
5-5-1- ديگر گروه ميكاها 12
1-5-5-1- ميكاهاي سبز. 12
2-5-5-1- ميكاهاي متراكم.. 12
3-5-5-1- ميكاهاي ترد. 12
6-1- مختصري در ارتباط با ژنز ميكا 12
1-6-1- جايگاه ميكا در تودههاي پگماتيتي.. 13
2-6-1- جايگاه ميكا در سنگهاي متامورفيك.... 13
7-1- موارد مصرف ميكا 13
1-7-1- ميكاهاي ورقهاي.. 13
2-7-1- ميكاي ساخته شده 15
3-7-1- ميكاي تشكيل مجدد شده (كاغذ ميكا) 15
4-7-1- ميكاي آسياب شده 16
5-7-1- ميكاهاي از نوع خاكي يا فلسي.. 17
8-1- كشورهاي توليد كننده 19
9-1- كشورهاي مصرف كننده ميكا 33
10-1- مصرف ميكا در ايران و صنايع مصرف كننده آن.. 39
فصل دوم:ساختار زمين شناسي و چينه شناسي منطقه. 41
1-2- موقعيت منطقه در تقسيمات ساختاري ايران زمين: 42
2-2- چينه شناسي و زمين شناسي عمومي.. 47
1-2-2- مجموعههاي رسوبي.. 47
2-2-2- تودههاي نفوذي: 48
1-2-2-2- تودههاي نفوذي بازيك: 48
2-2-2-2- تودههاي نفوذي اسيدي: 49
الف) گرانيت قوشچي: 49
ب) بيوتيت گرانيت: 49
ج) سيينيتهاي معدن ميكا: 50
د) آپليتها: 50
3-2- ارتباط بين تودههاي نفوذي: 50
4-2- سنگهاي دگرگوني همبري: 51
1-4-2- هورنفلس: 52
2-4-2- مرمرهاي فورستريتي: 52
3-4-2- اسكارن: 52
الف) كلينوپيروكسن – اسپينل اسكارن: 52
ب) گارنت – كلينوزئوسيت اسكارن: 52
ج) كلينوپيروكسن اسكارن: 53
5-2- نتيجهگيري: 54
فصل سوم. 70
مقدمه: 71
1-3- ژنوشيمي و كاني شناسي سازندگان مجموعه دگرگوني همبري: 71
1-1-3- كانيهاي سيليكاته: 71
2-1-3- كانيهاي غيرسيليكاته: 82
2-3- سنگ نگاري مجموعه دگرگوني همبري: 84
1-2-3- كلينوپيروكسن – اسپينل اسكارن.. 84
توالي پاراژنتيك كانيها در اسپينل – كلينوپيروكسن اسكارن: 85
2-2-3- كلينوپيروكسن اسكارن: 87
3-2-3- گارنت – كلينوزوئيزيت اسكارن.. 88
4-2-3- مرمرهاي فورستريت دار: 89
5-2-3- سنگ نگاري هورنفلسها: 90
3-3- كانيهاي اقتصادي و كانه زايي در اسكارنهاي گستره مورد مطالعه. 90
3-4- نتيجهگيري: 91
فصل چهارم. 105
1-4- تاريخچه: 106
2-4- مصارف صنعتي: 106
1 – ميكاي ورقهاي با كيفيت بالا: 106
2 – ميكاي خرد شده: 107
3-4- سيماي زمين شناسي كانسارهاي ميكا: 108
4-4- اكتشاف ميكا: 108
5-4- توليد و فرآوري ميكا: 109
منابع.. 112
منابع فارسي.. 112
منابع لاتين.. 113
خلاصه
ميكا به گروهي از سيليكاتهاي ورقهاي آلومينيوم آبدار همراه با فلزات قليائي گفته ميشود. اين كاني در سيستم منوكلينيك متبلور ميگردد. بلورهاي آنها شش وجهي است داراي يك جهت رخ كامل رشد يافته ميباشد كه در همين جهت قابل ورقه ورقه شدن است. از مشخصات ورقههاي ميكا ضخامت يكسان، سطح صاف و شفافيت ورقههاي آنها است. بهمين خاطر اين ورقهها با توجه به كيفيت و اندازههايشان داراي ارزش تجاري ميباشند.
ميكاها با توجه به مشخصات نوري، به دو دسته مسكويت (Muscovite) يا ميكاي سفيد به فرمول شيميايي [KAL2 (AISi3O10 (OH,F)] و فلوگوپيت- بيوتيت Phlogopite به فرمول شيميايي [KMg3 (ALSi3 O10 (OH,F)2] تقسيم بندي ميشوند.
از ديگر ميكاها ميتوان بيوتيت (ميكاي آهن و منيزيم دار)، لپيدوليت (ميكاي ليتيم و پتاسيم دار)، روزكوليت (ميكاي منيزيم پتاسيم و واناديوم دار) و زينوالديت (ميكاي آهن وليتيم دار) و ورميكوليت كه به آن بيوتيت آبدار گفته ميشود را نام برد.
در بازارهاي تجاري ميكاهاي نوع مسكويت و فلوگوپيت بيشتر از ديگر ميكاها ارزش اقتصادي دارند. در اثر اكسيداسيون و دخالت بعضي از مواد ديگر ورقههاي ميكا باعث شده است كه انواع رنگها از قبيل قرمز، سبز و ابري را بوجود بياورند.
در صنايع، ميكاها به دو دسته يكي ميكاهاي ورقهاي ( (Sheet Mica و ديگري ميكاهاي خاكي (Grond Mica) تقسيم بندي ميشوند بطوريكه ميكاهاي ورقهاي داراي كريستالهاي بزرگ هستند كه ميتوان آنها را بريد، سوراخ كرد و يا چسباند. اين گروه ميكاها به ميكاهاي كم آهن معروفند. شفافيت و قابليت انعطاف پذيري ورقههاي بزرگ و نازك ميكا و عايق بودن در هدايت حرارتي و الكتريكي اهميت به سزايي را در صنايع دارد. ميكاهاي فوق بعلت دارا بودن قدرت مقاومت در مقابل ولتاژ زياد، بدون ترك خوردگي و خردشدگي، توانايي ذخيره كردن الكتريسيته در صنايع الكترونيكي را دارا ميباشند. از ديگر مصارف اين گروه در صفحات حساس عكاسي، كامپيوترها و …. را ميتوان نام برد.
ميكاهاي ورقهاي را بر اساس ضخامت به انواع بلوكي، فيلم و اسپليتينگ تقسيم بندي ميكنند بطوريكه ضخامت ميكاي بلوكي بيشتر از 007/0 اينچ، قيلم ميكا از 0012/0 تا 004/0 اينج و ضخامت ورقههاي ميكاي اسپليتينگ حداكثر به 0012/0 اينچ ميرسد. در واقع ميتوان گفت كه آن قستهايي از توليدات ميكاي ورقهاي كه براي تهيه ميكاهاي بلوكي، فيلم ميكا و ميكاي اسپليتينگ مناسب نميباشند ميكاي قراضه يا خاكي ناميده ميشوند.بيش از 90 در صد از ميكاهاي استخراج شده از معادن ميكاي توزيع شده در جهان ميكاي قراضه ميباشند اينطور به نظر ميرسد كه حتي روشهاي استخراج معادل ميكاي قراضه با ميكاي ورقهاي تفاوت هم دارد. بيشترين مقدار ميكاي قراضه از مناطق پگماتيتي استخراج ميگردند.
مصارف مهم اين نوع ميكاها در حفاري چاههاي نفت، رنگسازي، روغن كاري و توليد كاغذهاي براق و همچنين در تزئينات ميباشد. از ديگر مصارف ميكاها ميتوان صنايع لاستيك سازي و بعنوان عايق در واشرها را نام برد.
ماده خام جهت كارخانههاي توليد ميكا، مواد معدني ميكادار ميباشد اين ماده را ميتوان يا بطور مستقيم از معادن ميكا كه عمدتا از رگهها و دايكهاي پگماتيتي هستند، استخراج كرد و يا بصورت يك محصول جانبي در كنار ديگر مواد معدني مانند قلع و فلدسپات نيز بدست آورد.
در بين كشورهاي جهان، آمريكا، روسيه، چين، كانادا و هند سهم مهمي در توليد ميكا دارند بطوريكه آمريكا بزرگترين توليد كننده ميكاي خاكي و هند بزرگترين توليد كننده ميكاي ورقهاي در جهان محسوب ميگردد. ذخاير ميكا در ايران زياد نبوده و از دير باز ميكا از چند معدن كوچك استخراج و براي مصارف داخلي بكار ميرود ولي مقدار ميكاي استخراج شده توجه به پيشرفت روزافزون صنعت و تكنولوژي تقاضاي داخلي را برآورده نميكند، بهمين علت بقيه نياز كشور از خارج وارد ميگردد.
به همين منظور و در راستاي اجراي سياست وزارت معادن و فلزات جهت شناخت پتانسيلهاي معدني و رسيدن به مرحله خود كفايي مطالعات پي جويي و بررسي سراسري نواحي مستعد ميكا توسط اكتشاف سراسري ميكا (وزارت معادن و فلزات) به اين مهندسان مشاور واگذار گرديد. در اين راستا، پس از بررسيهاي اوليه مدارك و گزارشات جمعآوري شده حدود 28 منطقه پتانسيلدار به شرح زير مورد شناسايي و اقدام به اعزام اكيپهاي كارشناسي گرديد.
1- جندق و زنجانبر در استان اصفهان
2- قرهباغ، يارم قيه و زارعان در استان آذربايجان غربي
3- علي گوابر، ملاباغ و ماله مون در استان گيلان
4- منگاوي، ارزان فود و ده نو اسداله خان (ملاير) در استان همدان
5- قشلاق، خواجه مراد، چينگ كلاغ، ده غيبي، شرق بيرجند، نهبندان و سنگان در استان خراسان
6- كوه كفتري و چشمه گرگاب در استان سمنان
7- ابراهيم عطار قروه و گرماب بانه در استان كردستان
8- چالان چولان و ملاطالب در استان ارستان
9- دره كشكين بزمان و گرانيتهاي پيرامون زاهدان در استان سيستان و بلوچستان
10- ده نو و خنادره در استان مركزي
11- كوه گبري رفسنجان و سيرجان در استان كرمان
هدف از اين بررسيها ارزيابي كامل و دقيق كليه مناطق مستعد كشور و در نهايت انتخاب يك يا چند محل از اين مناطق جهت انجام مطالعات بيشتري روي آنها ميباشد. نتيجتا سه ناحيه همدان، مركزي و خراسان با استعداد و شرايط مناسبتر شناسايي شدند كه علاوه بر تهيه نقشه زمين شناسي با مقياس 1:20000 براي هر منطقه از لحاظ زمين شناسي معدني نيز مورد مطالعه و ارزيابي دقيقتر قرار گرفتهاند. نتايج مطالعات فوق همراه با نقشههاي مربوط در بخش نهايي گزارش ارائه شده است.
مقدمه
با توجه به پيشرفت شگرف و روز افزون صنعت و تكنولوژي در جهان امروز، نياز به مواد اوليه هر روز نسبت به روز قبل بيشتر احساس ميگردد و تلاش براي دستيابي به آنها هر روز با سرعت بيشتري پيگيري ميشود. از آنجائي كه مواد معدني يكي از مهمترين و اساسيترين اركان اقتصادي كشور و همچنين تامين كننده مواد اوليه صنعت ميباشند، بنابراين در اين مورد نيز كنكاش همانند ساير رشتهها دنبال ميگردد. بطوريكه همه كشورهاي داراي مواد معدني در اين تلاشند كه پتانسيلهاي بالقوه خودشان را بدقت مورد شناسائي قرار دهند تا در مواقع لزوم بتوانند به نحو احسن از آنها استفاده كنند و حتيالامكان آن را بصورت فرآوري شده و يا كالاي ساخته شده براي جذب هر چه بيشتر ارزش افزوه به فروش برسانند.
كشور عزيز ما نيز نميتواند از اين روند مستثني باشد و براي تامين مواد اوليه صنايع مادر خود نيازمند شناسائي مواد معدني خود ميباشد. در اين راستا، در رابطه با اكثر مواد معدني اكتشافاتي بصورت مقدماتي تفصيلي و يا تكميلي صورت گرفته است ولي در ارتباط با بعضي از مواد مانند ميكا مطالعات سراسري جهت شناختن پتانسيلهاي موجود صورت نگرفته بود تا اينكه در سال 1376 وزارت معادن و فلزات طرح اكتشاف سراسري ميكا را جهت بررسي پتانسيلهاي موجود در كشور ارائه نمود تا با استفاده از پتانسيلهاي موجود در كشور ارائه نمود تا با استفاده از پتانسيل ميكاي موجود مقداري از مواد اوليه صنايع مصرف كننده اين ماده معدني را تامين نمايد.
طرح فوق در همان سال جهت اجزاء به مهندسان مشاور معدنكاو واگذار و اين مشاور نيز پس از عقد قرارداد اقدام به جمعآوري مدارك مربوطه از ادارات و موسسات وابسته به وزارت معادن و فلزات (سازمان زمينشناسي كشور، ادارات كل استانها، شركت سهامي كل معادن ايران) و ساير موسسات دولتي مانند سازمان برنامه و بودجه و ديگر منابع معتبر نمود.